18.08.2021 | Wodór – elastyczny nośnik energii w czasie zwrotu energetycznego

Rozszczepianie wody

Zielony wodór jest często zachwalany i przedstawiany jako ropa naftowa przyszłości. Uważa się go za niezbędny dla zwrotu w energetyce i dekarbonizacji. Ma stworzyć nowe rynki i miejsca pracy. Również Axpo chce rozwijać know-how w zakresie wodoru i buduje instalacje do jego produkcji przy elektrowni wodnej Reichenau w Domat/Ems.

Wszyscy mówią o zielonym wodorze. Ten nowy nośnik energii ma przyczynić się do osiągnięcia celów klimatycznych zakładanych w Unii Europejskiej do 2050 r., czyli zerowego poziomu emisji netto. A to tylko jeden z powodów, dla których realizowanych jest tak wiele ciekawych międzynarodowych projektów w zakresie produkcji H2.

Również Axpo postrzega produkcję wodoru jako atrakcyjną, dodatkową działalność biznesową. Nowo powstający zakład produkcyjny przy elektrowni wodnej Reichenau w Domat/Ems to pierwszy z wielu, które Axpo uruchomi w Szwajcarii w najbliższych latach.

Instalacja do produkcji zielonego wodoru o mocy 2,5 MW przy elektrowni Reichenau w Domat/Ems ma zostać uruchomiona jesienią 2023 r. W skali roku będzie produkować około 350 ton wodoru. Pozwoli to zaoszczędzić sektorowi transportu drogowego około 1,5 miliona litrów oleju napędowego rocznie.

Odpowiedzi na nurtujące pytania

Poniżej znajdziesz kilka kluczowych pytań i odpowiedzi na temat wodoru. Wystarczy, że klikniesz na wybrane pytanie, a odpowiedź pojawi się pod nim.

Nie, zależy to od metody produkcji wodoru. W zależności od niej wodorowi przypisuje się inny „kolor”.

Zielony wodór produkowany jest w procesie elektrolizy wody, przy czym elektroliza zachodzi wyłącznie przy użyciu energii elektrycznej wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii. Niezależnie od wybranej technologii elektrolizy, produkcja tego wodoru jest wolna od CO2, ponieważ wykorzystywana energia elektryczna pochodzi w 100% ze źródeł odnawialnych.

Szary wodór produkowany jest z paliw kopalnych. Zasadniczo produkcja odbywa się w drodze przekształcenia gazu ziemnego w wodór i CO2 pod wpływem ciepła (tzw. reforming parowy). Następnie CO2 jest uwalniany do atmosfery i zwiększa globalny efekt cieplarniany: podczas produkcji jednej tony wodoru powstaje około 10 ton CO2.

Niebieski wodór to szary wodór, w którym CO2 podlega wychwyceniu i składowaniu (ang. carbon capture and storage, CCS). Ponieważ CO2 powstający przy produkcji wodoru nie jest uwalniany do atmosfery, można uznać tę metodę produkcji za neutralną pod względem emisji CO2.

Turkusowy wodór powstaje w wyniku termicznego rozszczepienia metanu (piroliza metanu). W miejsce CO2 w tym procesie powstaje węgiel stały. Warunkiem neutralności tej metody produkcji pod względem emisji CO2 jest to, że ciepło do reaktora wysokotemperaturowego dostarczane jest z odnawialnych źródeł energii, a węgiel zostaje trwale związany.

Żółty lub różowy wodór powstaje z energii elektrycznej wytwarzanej w elektrowni jądrowej – a więc również bez emisji CO2.

Najważniejszym obszarem jest przemysł: zielony wodór można wykorzystywać jako alternatywne paliwo do pieców lub jako wsparcie w zastąpieniu bazy paliw kopalnych w przemyśle chemicznym poprzez wykorzystanie CO2 np. jako komponentu polimerów.

Dzięki ogniwom paliwowym zielony wodór można przekształcić w energię i ciepło. Jego zastosowanie może posłużyć zatem do wyrównania wahań w sieci elektroenergetycznej, napędzania pojazdów, a także ogrzewania budynków i zaopatrzenia ich w energię elektryczną.

Zielony wodór można wykorzystywać także jako paliwo w sektorze transportowym – zwłaszcza tam, gdzie elektryfikacja nie jest opłacalna lub możliwa; może napędzać ciężarówki, statki i samoloty.

Obecna efektywność wynosi około 60 procent przy zastosowaniu elektrolizy wody do produkcji wodoru z odnawialnej energii elektrycznej. To oznacza, że około 60 procent energii zużytej do elektrolizy jest wykorzystane stricte na produkcję wodoru, pozostała część energii to w większości straty cieplne. Jeśli jednak wykorzystamy ciepło wytworzone w procesie elektrolizy, możemy osiągnąć znacznie wyższy stopień efektywności. Produkcja wodoru jest obecnie szeroko badana i według niemieckiego Ministerstwa Badań Naukowych w najbliższych latach oczekuje się wzrostu efektywności właśnie dzięki badaniom nad rozwojem tej technologii.

W tej chwili nie można przewidzieć dokładnych kosztów produkcji zielonego wodoru. Jednak będzie coraz niższy w miarę obniżania się kosztów produkcji energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych. Koszt pozwolą zbić także dalsze postępy w rozwoju badań nad procesem elektrolizy wody. Jak podaje „Handelsblatt”, według badań Instytutu Ekonomiki Energii (EWI) przy Uniwersytecie w Kolonii, koszty produkcji wodoru metodą elektrolizy z wykorzystaniem energii z morskich farm wiatrowych w Niemczech mogą wynosić 3,5 euro za kilogram w perspektywie do 2030 r., a w szczególnie korzystnych warunkach mogą spaść poniżej 3 euro. Konsorcjum składające się z różnych firm europejskich uważa, że w Hiszpanii przy użyciu energii słonecznej można obniżyć cenę zielonego H2 pochodzącego z elektrolizy nawet do 1,5 euro za kilogram. Dla porównania: tyle obecnie kosztuje wodór produkowany tradycyjnymi metodami.

Jedynym sposobem przewożenia wodoru jest transportowanie go w postaci skroplonej pod wysokim ciśnieniem. Jest to proces skomplikowany i kosztowny. W związku z tym naukowcy pracują nad tymczasowym wiązaniem wodoru z płynnymi organicznymi nośnikami wodoru (LOHC), aby ułatwić jego transport.

Wodór może być już w pewnych ilościach wprowadzany do istniejącej sieci gazowej. Obecnie limit ten wynosi dziesięć procent, ale prawdopodobnie z czasem będzie większy. O tym, jak można zintegrować wodór z siecią energetyczną przyszłości, można przeczytać tutaj: Kopernikus-Projekt ENSURE. Co więcej, podobnie jak gaz ziemny, nadmiar wodoru można spalić i wytwarza on wyłącznie parę wodną. Za pomocą ogniw paliwowych można wytwarzać z niego także ciepło i energię elektryczną.

Tak. Unia Europejska ma opracowaną strategię wodorową. Więcej szczegółów znajduje się tutaj. Niemcy również posiadają krajową strategię wodorową. Rząd federalny i kraje związkowe wspierają 62 duże projekty wodorowe kwotą 8,3 miliardów euro. Dzięki tym środkom wspierane są również projekty badawcze, takie jak Kopernikus.

Szwajcaria jest na razie w tyle za Unią i Niemcami; na razie nie wypracowano krajowej strategii wodorowej. Nie mniej wodór stanowi ważny temat w „Perspektywach Energetycznych 2050+” oraz istotną część nowej ustawy o dostawach gazu. Badania nad H2 wspierane są w ramach programu badawczego „Szwajcarskie badania nad energią na rzecz transformacji energetycznej” (Swiss Energy Research for the Energy Transition – SWEET).

Więcej artykułów

Zobacz wszystkie

Rynek energii

March saw mix of mild weather and supported fuel markets

European Energy Markets Monthly, April 2024

Read more

Energia odnawialna

A refuge for birds, fish and beavers

The Hydropower Tour de Suisse – Aarekraftwerk Klingnau AG

Read more

International business

Search for the price bottom continues…

European Energy Markets Monthly, March 2024

Read more

Sustainability

Axpo’s climate strategy: ambitious and challenging in equal measure

Net zero ambition 

Read more